Soesterkwartier Amersfoort: Eén wijk, drie schoolgebouwen

Wat doe je als in één wijk drie schoolgebouwen hard aan vernieuwing toe zijn? Juist. Dan onderzoek je of het mogelijk is om samen op te trekken, zodat je met elkaar meer snelheid kunt maken. En kunt profiteren van schaalvoordelen. Een voorbeeld van clustering van projecten en gezamenlijke inkoop is de nieuwbouw van drie scholen in de groene, historische arbeiderswijk Soesterkwartier in Amersfoort.

– Dit artikel is geschreven door Kenniscentrum Ruimte-OK –

Elkaar vinden, elkaar kennen

De komende 40 jaar wil de gemeente Amersfoort samen met schoolbesturen alle 100 Amersfoortse schoolgebouwen vernieuwen. Wijk voor wijk. Voor deze opgave zijn twee coöperaties opgericht: Samenfoort PO en VO. Schoolbesturen kennen elkaar en zijn op de hoogte van elkaars situatie. Dit maakt van samenwerking een logische optie, die het onderzoeken meer dan waard blijkt.

In het Soesterkwartier voldoen drie basisscholen niet aan de moderne eisen voor onderwijs, duurzaamheid en capaciteit. Er is een trend waarbij gezinnen ervoor kiezen hun kinderen buiten de wijk naar school te laten gaan. Dit heeft gevolgen zoals een afnemende positie van de lokale scholen. Om het leefklimaat en de toekomstbestendigheid van de wijk te versterken, is het van belang deze ontwikkeling tijdig te keren en de aantrekkelijkheid van het lokale onderwijs te vergroten. Op basis van de bestaande situatie, de totale opgave die er ligt en wat de behoefte van de wijk is, is gekozen voor nieuwbouw.

Met de nieuwbouw van de scholen wordt ingezet op:

• Aantrekkelijke en toekomstbestendige scholen – Deze maken de wijk aantrekkelijker voor jonge gezinnen, wat bijdraagt aan een diverse en levendige gemeenschap.
• Optimale onderwijskwaliteit – Vanwege woningbouwprojecten in de wijk wordt een groeiend aantal leerlingen verwacht. De capaciteit van de nieuwe scholen wordt hierop afgestemd.

Het organiseren van de organisaties

Onderwijshuisvestingsexpert Draaijer krijgt met project Soesterkwartier niet te maken met één directe opdrachtgever, maar met drie schoolbesturen. Het is de taak van Draaijer te zorgen voor een gelijke belangenverdeling en een efficiënt proces. Daartoe zitten zij een projectgroep voor, bestaande uit de manager huisvesting van elk schoolbestuur. Daarnaast richten zijn een stuurgroep in, bestaande uit de bestuurders van de drie scholen. Dit zorgt voor een simpele organisatiestructuur mét mandaat, om snel keuzes te kunnen maken en stappen te kunnen zetten.

De drie schoolbesturen zijn als eigenaar van hun pand ieder bouwheer voor de nieuwbouw van hun eigen school. Praktisch houdt dit in dat zij voor hun nieuw te bouwen pand opdrachtgever zijn van de architect én van de aannemer.

Proeftuin voor geclusterde inkoop

Draaijer stelt voor de verouderde panden (nagenoeg) gelijk te vervangen door drie moderne, duurzame schoolgebouwen. Met goedkeuring en ondersteuning van Ruimte-OK draait project Soesterkwartier mee in de ‘gekaderde inzet’. Dit houdt in dit geval in dat het project bijdraagt aan door het Programma Onderwijshuisvesting (POHV) verder te ontwikkelen producten. Het project is een proeftuin voor de programmatische aanpak én een leercasus voor aspirant bouwers.

Op advies van Draaijer kiezen de Coöperatie Samenfoort PO en de schoolbesturen er waar mogelijk voor om de projecten te standaardiseren en diensten en arbeid gezamenlijk in te kopen. In hoeverre zal een geclusterde en deels generieke inkoop zorgen voor een efficiënt en effectief proces? Verschillende vormen van clustering, bouworganisatievormen en strategieën om de markt van aanbieders te benaderen zijn onderzocht. In de afweging van mogelijkheden zijn de mate van kostenbesparing, versnelling van het bouwproces en de hogere kwaliteit van de schoolgebouwen van doorslaggevend belang.

In het kort:

1. Wat kun je wel of juist niet clusteren? Een belangrijke afweging is welke elementen generiek zijn, ofwel voor iedere school hetzelfde los van bijvoorbeeld visie, onderwijsconcept of stedenbouwkundige kaders. En welke elementen zijn juist specifiek, ofwel uniek voor iedere school.
2. Hoe ga je de markt benaderen? Je kunt samen als opdrachtgever kijken wat je nodig acht voor een goede school. Op basis hiervan doe je een uitvraag in de markt. Je kunt ook de randvoorwaarden afbakenen, en het concept inventief laten invullen en uitwerken door de markt.
3. Hoe wil je samenwerken? Gebaseerd op het bouw-, het ontwerpconcept of beide kun je de bouworganisatie op verschillende manieren clusteren.

Eerste reflecties

De eerste reflecties van Draaijer rondom project Soesterkwartier in september 2025 zijn:

Organisatie: Bij het geclusterd inkopen van bouwconcepten is het belangrijk om een projectorganisatie in te richten, die de manier van inkopen ondersteunt. In het Soesterkwartier begeleidt één projectmanagementbureau (Draaijer) alle drie de projecten. Dit zorgt voor afgestemde belangen, korte lijnen en snel schakelen. Mandaat en besluitvorming liggen bij een projectgroep met huisvestingsmanagers en een stuurgroep met bestuurders.

Stedenbouw: Betrek de gemeente. Dit biedt duidelijkheid aan opdrachtnemers en voorkomt dat ontwerpen later niet passen bij de gemeentelijke visie.

Toetskader: Toetskaders zijn vaak ingericht per project. Bij geclusterde inkoop is het belangrijk om vooraf afspraken te maken met de bevoegde instantie over toekenning en verantwoording, om vertraging en onduidelijkheid te voorkomen.

Budget en scope: Zorg dat budgetten en scope per project vóór aanbesteding helder zijn. Wijzigingen achteraf kunnen leiden tot heraanbesteding, met vertraging en risico’s tot gevolg.

Ervaringseisen: Integraal bouwen van schoolconcepten is in ontwikkeling. Door in de selectiefase terughoudend te zijn met zware ervaringseisen, sluit je geschikte partijen niet onnodig uit.

Wanneer alles volgens planning verloopt, zijn de drie nieuwe schoolgebouwen in 2028 allemaal in gebruik genomen. Meer weten over clustering van inkoop? Neem contact Kenniscentrum Ruimte-OK of met onze collega Simon de Ruig.